شرکت‌های دانش بنیان، شرکت‌هایی هستند که در زمینه‌های فناوری، علوم، پزشکی و سایر صنایع به روز و نوپا فعالیت و کارآفرینی می‌کنند. این شرکت‌ها معمولاً با تکنولوژی‌های نوین و نوآورانه کار می‌کنند و در بسیاری از موارد، با محصولات و خدمات جدید و نوآورانه به بازار وارد می‌شوند.
این دسته از شرکت‌ها معمولاً با تمرکز بر روی تحقیقات و توسعه، با هدف ارائه راه حل‌های جدید و نوآورانه برای مشکلات اجتماعی و صنعتی، شکل می‌گیرند. این شرکت‌ها معمولاً با سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، به توسعه فناوری‌های پیشرفته و نوآورانه می‌پردازند.
مقایسه وضعیت دانش بنیان ها در جهان با ایران
تعداد شرکت‌های دانش بنیان: در دنیا، تعداد این شرکت‌ها بسیار بیشتر از ایران است. به عنوان مثال، در ایالات متحده، میلیون‌ها شرکت دانش بنیان وجود دارد، در حالی که در ایران، تعداد آن نسبتاً کمتر است.
سرمایه‌گذاری: در دنیا، شرکت‌های دانش بنیان معمولاً با سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و همکاری با شرکت‌های بزرگ‌تر، به توسعه فناوری‌های پیشرفته و نوآورانه پرداخته و در ایران نیز این شرکت‌ها در حال جذب سرمایه‌گذاری‌های بزرگ‌تر هستند، ولی به دلیل محدودیت‌های مالی و تحریم‌های اقتصادی، این سرمایه‌گذاری‌ها ممکن است محدود شود.
همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی: در دنیا، معمولاً با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی همکاری می‌کنند، و در بسیاری از موارد، تحقیقات و پژوهش‌های این شرکت‌ها با تحقیقات دانشگاهی هماهنگی دارد. در ایران نیز همکاری بین دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان رو به رشد است، اما هنوز به حداکثر سطح خود نرسیده است.
قوانین و محدودیت‌های مالی: در دنیا، قوانین و محدودیت‌های مالی برای شرکت‌های دانش بنیان معمولاً از قوانین و محدودیت‌های مالی در ایران، سهل‌تر است. به عنوان مثال، در بسیاری از کشورها، دولت‌ها تسهیلات مالی و مالیاتی به این شرکت‌ها ارائه می‌دهند و این شرکت‌ها همچنین می‌توانند از بازار سرمایه سهام خود را عرضه کنند. در ایران نیز اخیراً تلاش‌هایی برای افزایش تسهیلات مالی و مالیاتی به شرکت‌های دانش‌بنیان انجام شده است، اما هنوز این محدودیت‌ها نسبتاً بیشتر هستند.
به طور کلی، مقایسه شرکت‌های دانش بنیان در دنیا و ایران مستلزم بررسی چندین عامل مختلف است و هر کدام از این عوامل می‌توانند تاثیر بسزایی در تفاوت بین این دو منطقه داشته باشند. با این حال، توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران یکی از اهداف دولت و سازمان‌های دیگر در کشور است و امیدواریم که بازار برای این شرکت‌ها در آینده رونق بیشتری پیدا کند.
حمایت از دانش بنیان ها در ایران
در سال‌های اخیر، با توجه به تمرکز دولت و نهادهای دیگر برای توسعه صنایع دانش‌بنیان، تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران نیز رشد چشمگیری داشته است. این شرکت‌ها در زمینه‌های مختلفی فعالیت می‌کنند، از جمله فناوری اطلاعات، بیوتکنولوژی، صنعت، انرژی، سلامتی و پزشکی، رباتیک، و غیره.
براساس ماده ۱ قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسه های دانش بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات، مصوب سال ۱۳۸۹، «شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان، شرکت یا موسسه خصوصی یا تعاونی است که به منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی (شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری) و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه (شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان به‌ویژه در تولید نرم‌افزارهای مربوط تشکیل می‌شود.
زمینه های فعالیت شرکت های دانش بنیان در ایران
شرکت‌های دانش بنیان در ایران به دلیل تخصص و تمرکز بر روی فناوری‌های نوین، معمولاً در زمینه‌هایی کار می‌کنند که به تازگی وارد بازار شده یا هنوز به صورت گسترده در بازار نیستند. در این زمینه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند با توسعه فناوری‌های نوین، بازار را ایجاد یا گسترش دهند و محصولات یا خدمات خود را به بازار عرضه کنند.
به‌طور کلی، شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران در زمینه‌های مختلفی فعالیت می‌کنند، از جمله:
– فناوری اطلاعات و ارتباطات: شرکت‌هایی که به راه‌اندازی و توسعه نرم‌افزارها، سیستم‌های ارتباطی و شبکه‌های کامپیوتری و اینترنتی می‌پردازند.
– پزشکی و بهداشت: شرکت‌هایی که به تحقیقات در زمینه‌های پزشکی، تولید و توسعه دستگاه‌های پزشکی و تکنولوژی‌های پزشکی می‌پردازند.
– کشاورزی: شرکت‌هایی که به تحقیقات در زمینه‌های کشاورزی، تولید و توسعه تکنولوژی‌های کشاورزی و محصولات کشاورزی می‌پردازند.
– انرژی: شرکت‌هایی که به تحقیقات در زمینه‌های انرژی، توسعه تکنولوژی‌های جدید و انتقال انرژی می‌پردازند.
– محیط زیست: شرکت‌هایی که به تحقیقات در زمینه‌های محیط زیست، تولید و توسعه تکنولوژی‌های محیط زیستی و خدمات مرتبط می‌پردازند.
همچنین، شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران با استفاده از تجارب شرکت‌های دانش بنیان در سطح جهانی، به دنبال توسعه و ارتقای فرآیندهای خود هستند و سعی می‌کنند با رعایت استانداردهای کیفیت و ایمنی، محصولات و خدمات با کیفیتی را به بازار ارائه کنند.
شرکت‌های دانش‌بنیان به مانند سایر شرکت‌ها می کوشند تا از طریق توسعه علمی-پژوهشی و ارتقای فناوری‌های پیچیده و کارآمد تولید ثروت کنند و این موضوع، تفاوت اصلی آنها با سایر شرکت‌های تجاری است.
جهت اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان بتوانند عنوان دانش بنیان را برای خود استفاده کنند، بایستی شاخص‌هایی را داشته باشند که به موجب قوانین برای آنها ضروری است. این شاخص‌ها شامل داشتن تولیدات و خدماتی با سطح دانش و فناوری بالا و دارای پیچیدگی فنی و تخصصی برتر هستند.
برای رسیدن به این شاخص‌ها، شرکت‌های متقاضی، نیازمند تحقیقات گسترده علمی و تخصصی هستند و باید نمونه‌هایی از محصولات مورد نظر و طرح توجیهی توسعه‌ای را در حد آزمایشگاهی جهت تایید ارائه دهند.
آینده شرکت های دانش بنیان در ایران
شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا در آینده نقش بسیار مهمی در جامعه خواهند داشت. با توجه به تغییرات رو به رشد در فناوری و نیازهای رو به افزایش جامعه، شرکت‌های دانش بنیان نوپا می‌توانند با ایجاد راه‌حل‌های نوین و خلاقانه، در حل بسیاری از مشکلات بشریت موثر باشند. برخی از مزایای شرکت‌های دانش بنیان نوپا عبارتند از:
1-ایجاد اشتغال و افزایش رفاه اجتماعی: با ایجاد شرکت‌های دانش بنیان نوپا، فرصت‌های شغلی جدیدی برای افراد ایجاد می‌شود و به افزایش رفاه اجتماعی کمک می‌کند.
2-افزایش توانایی رقابتی: شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا با ارائه راه‌حل‌های نوین و پیشرفته، می‌توانند به افزایش توانایی رقابتی کشورها در بازار جهانی کمک کنند.
3-توسعه فناوری و ارتقای سطح علمی: شرکت‌های دانش بنیان نوپا با ارائه فناوری‌های پیشرفته و نوین، باعث توسعه علمی و ارتقای سطح فناوری می‌شوند.
4-حل مشکلات اجتماعی: با ارائه راه‌حل‌های نوین، شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا می‌توانند به حل بسیاری از مشکلات اجتماعی کمک کنند، مانند مشکلات حوزه بهداشت و درمان، مسائل مربوط به محیط زیست و انرژی، و غیره.
نتیجه گیری نهایی
بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که غول های آینده صنایع مختلف یا از شرکت های دانش بنیان فعلی اند و یا در ادامه دانش بنیان خواهند شد. با توجه به این مزایا، می‌توان گفت که شرکت‌های دانش بنیان نوپا در آینده نقش بسیار مهمی در جامعه خواهند داشت و می‌توانند به ایجاد توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی افراد کمک کنن.
